بسیاری از نوازنده ها و مدرسین پس از مدتی احساس میکنند که چشمه بداهه نوازی شان خشک شده و نمیتوانند مانند قبل در لحظه ایده پردازی کنند. درواقع گاها دیده می شود که بسیاری از موزیسین ها و موسیقیدان ها در برهه ای زمان، نمیتوانند به راحتی بداهه نوازی کنند و یا در یک سیکل تکراری از ایده های تکراری گیر میکنند. بخاطر روش تدریس های مختلف ممکن است دیدگاه هر نوازنده و استاد برای بداهه نوازی متفاوت باشد. در این مقاله می خواهیم در مورد روش های بداهه نوازی در موسیقی و المان های موثر در بداهه نوازی صحبت کنیم. همچنین ریشه یابی کنیم که چه می شود تا بسیاری از نوازنده ها برای دوره ای نمیتوانند بداهه نوازی کنند.
بداهه نوازی در موسیقی چیست؟
بداهه نوازی در موسیقی عمل نواختن درجا، اتفاقی و ناگهانی یک قطعه موسیقی بدون تنظیم قبلی است.
بداهه نوازی یعنی اجرا و خلق موسیقی در لحظه یعنی تصمیم گیری در لحظه تصمیمی که منجر به خلق یک جریان زیبای موسیقی در لحظه می شود. دو حالت نوازندگی و بداهه نوازی در موسیقی داریم : ممکن است پارتیتور در جلوی شما قرار دهند و از شما بخواهند که به آن نتی را اضافه و یا کم کنید. و یا ممکن است از شما بخواهند بر اساس ضرب و هارمونی آکوردهای یک قطعه، ملودی هایی را به شکل خودجوش و بدون فکر بنوازید.
بداهه نوازی یا با نام لاتین Improvisation روشی است که نوازنده یا نوازندگان در لحظه خلق اثر میکنند. همه چیز در همان لحظه اتفاق می افتد. به اعتقاد بسیاری از اساتید موسیقی بداهه نوازی اوج هنر یک نوازنده است. بداهه نواز کاملا به اصول موسیقی مسلط است. چندین سال است که سابقه نواختن دارد و تمام دانش نواختن را به خوبی می‌داند. اما بداهه نوازان یک ویژگی منحصر به فرد نسبت به نوازندگان معمولی دارند. آن‌ها می‌توانند همان لحظه که مشغول نواختن هستند نت‌ها را کنار هم بچینند و یک ترکیب مناسب ایجاد کنند.
علت بداهه نوازی در موسیقی
ما بداهه نوازی می کنیم تا بتوانیم ملودی های جدید را خلق کنیم. بداهه نوازی به ایجاد موسیقی جدید، خلق آثار و سبک های جدید کمک می کند. بداهه نوازی در موسیقی می تواند برای بسیاری از اشخاصی که در طول روز با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم میکنند نیز مفید باشد.
لذت بخش بودن بداهه نوازی به این دلیل است که دقیقاً حرف هنرمند است. یعنی هر آنچه در دل دارید برون ریزی میکنید و این فرقی ندارد در چه حالتی باشید . چه در غم و چه در شادی باشید، حرفهایی در دلتان است که باید بیان کنید . خیلی وقتها حرفهای ما با زبان قابل بیان نیست . باید موسیقی حرف بزند و به گفته ی یکی از بزرگترین موزیسین های تمامی دوران لودویگ بتهوون: آنجا که سخن از گفتن باز می ماند موسیقی آغاز می شود. نقاشان ، تئاتر ، شاعران ، معماران و …. ناگفته های خود را با زبان هنر بیان میکنند و این است رسالت هنر.
برای بداهه نوازی لازم است ذهن خود را آزاد کنید. بگذارید با نواختن روحتان پرواز کند. خودتان را به دست این حس بسپارید تا در پایان نواختن احساس سبکی و خوبی داشته باشید. برای چند دقیقه هم که شده همراه با سازتان در لحظه زندگی کنید. بهتر است در مواقعی که ذهنتان درگیر موضوعی است به نواختن نپردازید.
این سبک نواختن نیاز به تمرین زیادی در طی چند سال دارد. چرا که نوازنده در وهله اول باید با تمامی گام های موسیقی آشنا باشد. اهمیت این آشنایی با قواعد موسیقی برای بداهه نواختن بیشتر مشخص می شود. چون فرد نوازنده باید بدون آن که تغییر ناگهانی در قطعه ایجاد شود بتواند در لحظه آن چیزی که در ذهنش تصور می کند را بنوازد.
چه کنیم تا بداهه نوازی کنیم؟
- باید بر تئوری موسیقی اعم از ساختار ریتم، تسلسلی بین گام ها و رفتار آکوردها در فواصل مختلف، هارمونی بین ملودی ها مسلط باشید و علاوه بر اینها، ساز خود و قابلیت های ساز خود را به خوبی بشناسید.
- از گوش دادن به آهنگ های زیاد و متعدد خود داری کنید. نواختن آهنگ دیگری تنها با گوش دادن و بدون نگاه کردن به پارتیتور بداهه نوازی محسوب نمی شود. سعی کنید ملودی هایی که از ذهنتان میگذرد را بنوازید.
- تمرین مداوم داشته باشید. گام های مختلف در مینور و ماژور را نوازندگی کنید تا بتوانید به شکلی کامل بر تئوری موسیقی و فواصل تسلط کافی داشته باشید.
- در سبک هایی غیر از سبک ساز خود سعی بر نوازندگی داشته باشید. به عنوان مثال تلاش کنید ملودی هایی که بر روی پیانو و گیتار سوار است را بر روی سازی مانند تار و یا سه تار اجرا کنید. این عمل باعث می شود تا قابلیت های ساز خود را به خوبی درک کنید و بتوانید ملودی های جدیدی را خلق کنید.
- اگر یک ملودی را به کرار مینوازید، برای ایجاد فضای متنوع آن را در ریتم ها و گام های متعدد بنوازید. یکی از بهترین راه های خلاقیت برعکس نواختن ملودی هاییست که تا به امروز می نواختید.
- سازهای جدید را امتحان کنید. اگر نوازنده ی گیتار هستید، به راحتی میتوانید از سازهایی مانند سه تار، تار، تنبور، باغلاما و سازهای زهی اینچنینی استفاده کنید و ملودی های متنوع بنوازید. سپس سعی کنید ملودی هایی که بر روی سازهای سنتی نواخته اید را بر روی گیتار اجرا کنید. به مراتب میتوانید از نت های بیشتری در بداهه نوازی در موسیقی استفاده کنید.
بیشتر بخوانید : تاثیر موسیقی در زندگی
سخن آخر
در این مقاله با روش های مختلف بداهه نوازی در موسیقی آشنا شدید. تمرین مداوم به شما کمک می کند تا هر روز نسبت به روز قبل بهتر نوازندگی کنید. موسیقی یک علمی است که در صورت تمرین نکردن از حافظه ی آدمی پاک می شود. پس با استفاده از تمرین مداوم و مقاله هایی که در وبسایت لایو استودیو 24 بارگذاری میشود، می توانید به یک موزیسین قهار تبدیل شوید.