غلامحسین بنان در اردیبهشت ماه سال 1290 خورشیدی در خانواده‌ای از اعیان و اشراف به دنیا آمد. پدرش کریم خان بنان‌الدوله نوری و مادرش نسب از خانواده قاجار داشت. مادر پیانو می‌زد، خاله نی می‌نواخت. خواهرانش نزد مرتضی خان نی‌داود تار مشق می‌کردند و پدر نیز صدایی خوش داشت.
دوران کودکی و نوجوانی
بنان در یازده سالگی نزد نی‌داود به یادگیری آواز پرداخت. ضیاءالذاکرین، روحانی خوش صدا و سیف مربیان بعدی آوازی او بودند. او در سال 1321 وارد رادیو شد و نخستین کارهای خود را در برنامه گلها عرضه کرد. “حالا چرا”، “الهه ناز“، “لاله آتشین”، “عاشق شیدا”، “خریدارتو” و “آذربایجان” از ترانه‌هایی است که از او به یادگار مانده. بنان با هنرمندان بنام آن زمان چون عبادی، کسایی، روح الله خالقی و محجوبی همکاری و همنوایی داشته است.
شروع کار هنری
سال 1321 برای بنان سال مهم و تعیین کننده ای بود ، برای اولین بار در این سال بود که صدای غلامحسین بنان ، همراه با همکاری عده ای از هنرمندان دیگر از رادیو تهران به گوش مردم ایران رسید و دیری نگذشت که نام بنان زبانزد همه شد ، روح الله خالقی او را در ارکستر انجمن موسیقی شرکت داد و با ارکستر شماره یک نیز همکاری را شروع کرد و از بدو شروع برنامه “گلهای رنگارنگ” بنان به دعوت استاد داود پیرنیا همکاری داشت.
بنان در طول فعالیت هنری خود ، حدود 350 آهنگ را اجرا کرد و آنچه که امتیاز مسلم صدای او را پدید می آورد ، زیر و بم ها و تحریرهای صدای اوست که مخصوص به خودش است ، بنان نه تنها در آواز قدیمی و کلاسیک ایران استاد بود ، بلکه در نغمات جدید و مدرن ایران نیز تسلط کامل داشت ، تصنیف زیبا و روح پرور “الهه ناز” او بهترین معرف این ادعا است.
بنان را می توان به حق بزرگترین اجرا کننده آهنگ های سبک وزیری-خالقی دانست ، او همچنین در کنار ادیب خوانساری از بهترین اجرا کنندگان آثار صبا و محجوبی محسوب می شود ، استعداد شگرف او در مرکب خوانی و تلفیق شعر و موسیقی بارها ستایش موسیقیدانان معاصر را برانگیخته است.
بیشتر بخوانید : زندگینامه دلکش بانوی آواز ایران
غلامحسین بنان
در سال ۱۳۳۲ به پیشنهاد شادروان خالقی به اداره کل هنرهای زیبای کشور منتقل شد و به سمت استاد آواز هنرستان موسیقی ملی به کار مشغول گردید و در سال ۱۳۳۴ رئیس شورای موسیقی رادیو شد. غلامحسین بنان از ابتدا در برنامه‌های گلهای جاویدان و گلهای رنگارنگ و برگ سبز شرکت داشته و برنامه‌های متعدد و گوناگون دیگری که از این خواننده بزرگ و هنرمند به یادگار مانده است. در این برنامه ها، استادان تراز اول موسیقی سنتی چون روح الله خالقی، ابوالحسن صبا، مرتضی محجوبی، احمد عبادی، حسین تهرانی، علی تجویدی، و … با او همکاری داشته‌اند.
بنان در سال 1336 ه_ش در یک سانحه اتومبیل چشم راست خود را از دست داد. در سال 1346 نیز به عنوان اعتراض بر ابتذال خوانی در رادیو،خواندن را کنار گذاشت و زمان “قطبی” به طور کلی از رادیو قهر کرد و خانه نشین شد. غلامحسین بنان از ابتدا در برنامه های گلهای جاویدان و گل های رنگارنگ و برگ سبز شرکت داشته که ره آورد این همکاری ها ده ها برنامه گلهای جاویدان، گلهای رنگارنگ و برگ سبز است و برنامه های متعدد و گوناگون دیگری که از این خواننده بزرگ و هنرمند به یادگار مانده است.
غلامحسین بنان مدت ها بود که مبتلا به ناراحتی جهاز هاضمه شده بود و از طرف دیگر حنجره اش نیز آمادگی بیان نیازهای درونی را نداشت و به همین دلیل اندک اندک از خواندن اجتناب ورزید و از صحنه هنر کناره کشید و دیگر حدود بیست سال آخر عمر را تقریبا فعالیت چشمگیری نداشت و روز به روز ناراحتی جهاز هاضمه او را بیشتر رنجور می کرد و متاسفانه کوشش های پزشکان و خاصه مراقبت ها و از خودگذشتگی های “پری بنان” همسر وفادار و مهربان هم موثر نیفتاد و سرانجام در ساعت 7 بعدازظهر پنجشنبه هشتم اسفند ماه سال 1364 خورشیدی در بیمارستان ایرانمهر قلهک جهان را بدرود گفت.
محل دفن او در امامزاده طاهر کرج است. از سال 1364 یعنی زمان فوت استاد شهیر موسیقی ایران تا سال 1389 سنگ قبر بنان تعویض نگردید، سال 1389 به دلیل پاره ای از تغییرات در امامزاده طاهر کرج و هم سطح سازی قبور و تعویض همه ی سنگ قبر های نزدیک صحن، سنگ قبر بنان نیز تعویض گردید و به شکل کنونی درآمد.
بیشتر بخوانید : فردی مرکوری اسطوره تکرار نشدنی راک
آثار هنری غلامحسین بنان
باوجود همه امتیازاتی که برای صدای بنان برشمردیم باید یک نکته را نیز اضافه کنیم که بنان این شانس را داشت که در کنار هنرمندانی چون محجوبی / خالقی / معروفی و دیگر اساتید فن هنرنمایی کند. درخشش صدای او شاید بدون این همکاری تنگاتنگ آنچنان نمی‌شد که بود. کارشناسان در طبقه بندی صدا، صدای بنان را مایل به باریتون می‌دانند.
ابوالحسن صبا، ویلن نواز اما صدای اورا یک باس واقعی می‌داند. درباره رفتار و شخصیت بنان نیز همه اتفاق نظر دارند. فریدون حافظی در نامه‌ای خطاب به بنان، او را در زمره کسانی می‌داند که فضیلت هنری دارند. بنان در پاسخ می‌نویسد: “من خوشم می‌آید اگر بگویند فضبلت هنری دارم. به هر حال من که از دیگران جدا نیستم. خودخواه و درعین‌حال ضعیفم. اما نه اینطور نیست. آدمی وقتی می‌گوید هنرمند باید فضیلت هنری داشته باشد یاد کمال‌الملک، درویش‌خان و کسانی از آن سر دنیا مثل شکسپیر و هوگو می‌افتد.
اینها آتش گذاشته بودند زیر هستی خودشان. تیغه بران فقر را گرفته بودند زیر گلوهایشان که فقط هنر را جان ببخشند. قصدشان نه فریب بود، نه مال اندوزی. اما حالا چی؟ مرا اگر گرسنه نگه دارند که هنر سرم نمی‌شود.” بنان اما هیچگاه برای در آمد بیشتر به کاباره روی نیاورد و تا پایان عمر همچنان در جایگاه واقعی خود ایستاد.